Elektrik kesintisi nedendi?

Ülkemiz salı günü iki büyük üzücü olay yaşadı. Ülkede sabah 10:30 civarlarında elektrikler kesildi. Bu kesinti çeşitli bölgelere göre 8-10 saat sürdü. Diğeri ise bir terör saldırısında savcımızı kaybettik.
Elektrik kesintisi bu ölçekte yıllardır ülkemizde yaşanmayan bir konuydu. Bu nedenle bu konuyu biraz açmak istiyorum.
Ülkemizde kamu ve özel sektör bazında toplam 1200 santralda (doğalgaz çevrim, termik, hidroelektrik, rüzgar v.d.) elektrik üretilmektedir. Ülkemizde kamunun ürettiği elektriği EÜAŞ yani Elektrik Üretim A.Ş. üretir. Bu üretilen elektriklerin hepsi kamu kuruluşu olan TEİAŞ yani Türkiye Elektrik İletim A.Ş. tarafından ülkeye dağıtılır. Bu dağıtım Yük Tevzi Merkezi adı altında olan enerji planlamasının ve dağıtımının yapıldığı tek bir merkezden yapılır.
Bu merkez aynen bir insan kalbi gibi enerjinin kalbidir. Ne kadar elektriğin ne zaman üretildiği, nerenin ne kadara ihtiyaç duyduğu ve nereye ne kadar gönderilmesi gerektiği bu merkezden yapılır. Üretilen 380 kilovolt ve 154 kilovoltluk elektrikler TEİAŞ tarafından bizlerin evine ve sanayiye elektriği ileten özel elektrik dağıtım şirketlerine 34.5 kilovolta düşmüş biçimde iletilir. Bu özel merkezlerde (Bursa özelinde UEDAŞ) evlerimize ve fabrikalarımıza bunu 380 veya 220 volta inmiş biçimde gönderir. 
Türkiye çapında bu işin planlamasının yapıldığı TEİAŞ’ın Yük Tevzi Merkezi eskiden Ankara’daydı. Tüm veriler bir merkezde toplanıyordu. Dolasıyla tek merkezden yönetiliyordu. Ama son yıllarda yapılan bir yönetimsel hata ile bu merkezdeki kritik bazı birimler İstanbul ve Adapazarı’na taşındı. Dolayısıyla koordinasyon konusunda bir zaaf oluştu. Bu zaafa yıllardır TEİAŞ’ın iletim hatlarına yapılması gereken yatırımın yeterli olmaması da eklenince biz bu krizi yaşadık.
Yani sorunun temel kaynağı uzmanlarca  iletimdeki yeterli yatırımın eksikliği, koordinasyonun dağılımı ve de yönetimsel bazda bir karar verilerek, belki sadece bir ilin elektriğinin kesilmesi ile problemin minimalize edilebilmesi varken, bu gecikmelerden olayın bir domino etkisiyle 77 ile sıçramasıydı.
Özünde bu temel sorunlar yıllarca vardı. Ve bu ilk uyarısını da Bursa kaynaklı 1 Temmuz 2006 tarihinde vermişti. Bursa Doğalgaz Çevrim Santralı’nda meydana gelen arıza nedeniyle Ege ve Marmara bölgelerinin bir kısmına elektrik verilemedi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilileri, Bursa Doğalgaz Çevrim Santralı’nda meydana gelen arıza nedeniyle ana hatlarda güç azalması yaşandığını ve de  bu nedenle İstanbul’un Anadolu yakası ile Çanakkale, Bursa, Balıkesir, İzmir, Muğla ve Antalya’ya kadar inen bölgede elektrik kesintisi uygulandığını bildirmişlerdi. Ama bu uyarı bize ders olmadı.
Bu arada ATO verilerine göre 10 saatlik elektrik kaybımızın maddi değeri 1 milyar dolar oldu. BTSO 7. Komitesi de konunun Bursa özelindeki zararının araştırılması için BTSO yönetimine başvurdu.

Elektrik ile ilgili rakamlar

Yapılan araştırmalara göre 28 Şubat 2015 tarihi itibarıyla Türkiye’deki elektrik üretiminin kurulu gücü 69 bin 981.1 MW.
Bu gücün yüzde 12.27’si taşkömürü ve linyitten, yüzde 8.66’sı ithal kömürden, yüzde 30.72’si doğalgaz ve LNG’den, yüzde 23.94’ü hidrolik barajlardan, yüzde 10.21’i hidrolik akarsulardan, yüzde 5.28’i rüzgardan, yüzde 0.58’i jeotermal kaymaklardan, yüzde 0.08’i güneşten ve kalanı da diğer kaynaklardan üretiliyor.